राजकुमार ओली
फिदिम (पाँचथर),
कोशी प्रदेशको पूर्वी पहाडी जिल्लाहरूमा वन र कृषिको दिगो समन्वय गर्दै जैविक विविधताको संरक्षण तथा स्थानीय समुदायको जीवनस्तर उकास्ने उद्देश्यका साथ “वन भूमि र जैविक विविधताको दिगो व्यवस्थापनका लागि क्षमता अभिवृद्धि आयोजना (FLBEH)” प्रभावकारी रूपमा सञ्चालनमा आएको छ।

प्रदेशको पर्यटन, वन तथा वातावरण मन्त्रालय अन्तर्गत सञ्चालित उक्त आयोजनाले धनकुटा, पाँचथर, इलाम, ताप्लेजुङ र सङ्खुवासभा जिल्लाका किसान, सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह तथा स्थानीय तहसँग सहकार्य गर्दै विभिन्न कार्यक्रम अघि बढाएको हो।

🔸 पाँचथरमा सामग्री वितरण, जडिबुटी प्रशोधनमा जोड

पाँचथरको फिदिममा आयोजित एक कार्यक्रमका बीच ४८ लाख रुपैयाँ बराबरका कृषिउपकरण तथा वन व्यवस्थापन सामग्री वितरण गरिएको छ। डिभिजन वन कार्यालय, फिदिममा शनिबार सम्पन्न कार्यक्रममा पर्यटन, वन तथा वातावरण मन्त्रालयका सचिव विशाल घिमिरे, प्रदेश निर्देशक डा. इन्द्र सापकोटा, परियोजना संयोजक अखिलेश गुप्ता लगायतको सहभागिता रहेको थियो।

सचिव घिमिरेले वन क्षेत्रलाई समुदायको समृद्धिसँग जोड्दै वन–कृषि सहअस्तित्वलाई सशक्त बनाउने कार्यमा प्रदेश सरकार प्रतिवद्ध रहेको बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, ‘वन अब केवल संरक्षणको विषय होइन, जीवनयापन र रोजगारीको स्रोत बन्ने दिशामा अघि बढ्नुपर्छ।’

🔸 धनकुटामा नर्सरी र घाँसबारी व्यवस्थापन

धनकुटाको महालक्ष्मी नगरपालिका र छथर जोरपाटी क्षेत्रका सामुदायिक वन समूहहरूलाई औजार, बिरुवा नर्सरी निर्माण सामग्री, तथा घाँसबारी व्यवस्थापनका तालिम दिइएको छ। सामुदायिक वनमा नक्साङ्कन र वनजन्य उत्पादहरूको अभिलेख राख्नका लागि स्मार्ट उपकरणहरू वितरण गरिएका छन्।

🔸 इलाममा महिलामैत्री जडिबुटी खेती र हरित प्रविधि

इलामको माईजोगमाई गाउँपालिका र सन्दकपुर क्षेत्रमा महिलाहरूको सक्रिय सहभागितामा उच्च पहाडी जडिबुटी खेती, बायोग्याँस इकाई स्थापना तथा हरित प्रविधिको प्रयोगमार्फत वातावरण संरक्षणलाई प्रोत्साहन गरिएको छ।

🔸 ताप्लेजुङमा हिमाली जडिबुटी संरक्षण

फुङलिङ नगरपालिका र ओलाङचुङगोला क्षेत्रमा यार्सागुम्बा, वनलसुनजस्ता उच्च हिमाली जडिबुटीको संरक्षण, वन गस्ती समूह गठन तथा भूस्खलन न्यूनीकरणका पूर्वाधार निर्माण कार्यहरू अगाडि बढाइएका छन्। स्थानीय जनजातिका प्रतिनिधिहरूले पहिचान, संरक्षण र विपद् न्यूनिकरणमा सहकार्य गरिरहेका छन्।

🔸 सङ्खुवासभामा रेड पाण्डा संरक्षण र मौलिक ज्ञान दस्तावेजीकरण

मकालु संरक्षण क्षेत्रअन्तर्गत रेड पाण्डाको संरक्षणमा स्थानीय युवा तथा वन समूहहरूलाई परिचालन गर्दै स्वचालित मौसम केन्द्र स्थापना गरिएको छ। गुरुङ, राई लगायत समुदायको मौलिक वन–जडिबुटी सम्बन्धी ज्ञान संकलन तथा दस्तावेजीकरण भइरहेको छ।

—

✅ साझा उपलब्धिहरू

कोशी प्रदेशका पाँच जिल्लामा हालसम्म ४५० भन्दा बढी किसान तथा वन समूहलाई उपकरण, तालिम तथा वित्तीय प्राविधिक सहायता प्रदान गरिएको छ। ८० हेक्टरभन्दा बढी वनभूमिमा पुनः वनरोपण, १५० भन्दा बढी महिलाको उद्यमशीलता अभिवृद्धि तथा २० स्थानमा नर्सरी सञ्चालनमा आइसकेको छ।

—

कार्यक्रमले वन तथा वातावरण संरक्षणलाई केवल सरकारी नीति होइन, स्थानीय जीवनशैली र समुदाय–कृषिको संयुक्त पहिचानका रूपमा अगाडि बढाएको स्पष्ट सङ्केत दिएको छ।

कोशी प्रदेश सरकारले वन स्रोतको संरक्षणसँगै जनजीवनको समृद्धि जोड्ने दीर्घकालीन योजनालाई व्यवहारमा उतार्न थालेको यस परियोजनाले प्रदेशभित्र दिगो विकासका लक्ष्य (SDG) हासिल गर्ने दिशामा उल्लेखनीय कदम चालेको सरोकारवालाहरूको भनाइ छ।

लेखकको बारेमा

बाटिका अनलाइन